İcra Hukukuna İlişkin Sık Sorulan Sorular ve Cevapları

1-İCRA TAKİBİ NEDİR?

İcra takibi, alacaklının alacağını icra daireleri vasıtasıyla yasal yollarla tahsil edebilmesini sağlayan süreçtir.

2-İCRA TAKİBİ NASIL BAŞLATILIR?

Genel haciz yolu ile icra takibinde alacaklı, icra dairesine giderek veya avukatı vasıtasıyla UYAP üzerinden takip talebinde bulunmasıyla başlar.

3-İCRA TAKİBİ TÜRLERİ NELERDİR?

3 tür icra takip yolu vardır.
-İlamsız icra
-İlamlı icra
-Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip

4-İLAMSIZ İCRA NEDİR?

İlamsız icra, alacaklının elinde bir mahkeme kararı olmadan borçludan para alacağını tahsil edebilmesini sağlayan icra takibidir.

5-İLAMLI İCRA NEDİR?

İlamlı icra, alacaklının elinde bir mahkeme kararı (ilam) olduğu durumlardan borçludan alacağını tahsil edebilmesini sağlayan icra takibidir. Para alacağı, menkul teslimi, gayrimenkullerin tahliyesi gibi durumlarda ilamlı icra yoluna başvurulabilir. Alacaklı ilamlı icraya başvurabilmek için elinde mahkeme kararına (ilam) veya kanunun ilam niteliğinde saydığı belgelere ihtiyacı vardır. Bu belgeler İcra İflas Kanunu 38. Maddesinde belirtilmiştir. Buna göre " Mahkeme huzurunda yapılan sulhlar, kabuller ve para borcu ikrarını havi re'sen tanzim edilen noter senetleri, istinaf ve temyiz kefaletnameleri ile icra dairesindeki kefaletler, ilamların icrası hakkındaki hükümlere tabidir."

6-REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE TAKİP NEDİR?

Rehin, bir alacağı taşınır, taşınmaz bir mal ile güvenceye almasıdır. Alacağı rehinle güvence altına almış olan alacaklı rehinin paraya çevrilmesi yolu ile takip başlatarak alacağına kavuşmayı amaçlar. 

İcra İflas Kanunu 45.maddesine göre alacağını rehinle güvence altına almış olan alacaklı alacağına kavuşmak için öncelikle rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip başlatmak zorundadır. 

Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla yapılan takipte rehinli malın bedeli alacağın tamamını karşılamaya yetmezse alacaklı, kalan kısım için haciz veya iflas yoluyla takip yapabilir.

7-İCRA TAKİBİ NEREDE BAŞLATILIR?

İlamsız icra takipleri kural olarak borçlunun yerleşim yerindeki icra dairesinde başlatılır.

İlamlı icra takipleri Türkiye'deki herhangi bir icra dairesinde başlatılabilir.

Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte yetkili icra dairesi ilamsız icrada yetkili olan icra dairesi veya rehin bir taşınmazsa, taşınmazın bulunduğu yerdeki icra dairesidir.

8-İCRA TAKİBİ NE KADAR SÜRER?

İcra takibi süreci, borçlu tarafın herhangi bir itirazı olmadığı durumlarda genellikler 15-30 gün arasında sonuçlanır. Ancak borçlu tarafın borca, imzaya veya farklı bir sebebe dayanarak itiraz etmesi durumunda itirazın kaldırılması yoluna gidileceğinden süreç çok daha uzun sürebilir.

9-İCRA TAKİBİ NASIL DURDURULUR?

İlamsız icra takibinde takibin durmasını isteyen borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içerisinde yazılı veya sözlü olarak  icra dairesine yapacağı bir başvuruyla icra takibini durdurur.

İlamlı icra takibinde, icra emrine yapılan borca itiraz ilamlı icra takibini durdurmaz. İlamlı icra takibinin durabilmesi için, icra mahkemesinin icranın geri bırakılması kararı vermesi gerekir.

10-İCRA BORCU ÖDENMEZSE NE OLUR?

İcra borcunu ödemek istemeyen taraf, ilamsız icra takiplerinde ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde itiraz etmelidir. İtiraz etmediği durumlarda veya itiraz edip alacaklının itirazın kaldırılması veya itirazın iptaline yoluna giderek icra takibini kesinleştirdiği durumlarda borçlunun borcu ödememesi durumunda haciz işlemleri başlatılır ve borçluya ait mal varlıkları icra yoluyla satışa çıkarılır.

İlamlı icra takiplerinde ise icra emrine kural olarak itiraz edilemez. Ancak konun koyucu, ilamlı icrada bazı sebeplerin bulunması halinde borçlunun icra mahkemesinde icranın geri bırakılması talebinde bulunabileceğini düzenlemektedir. İcranın geri bırakılması talebinde bulunulabilmesi için gereken sebepler;

- Borcun ödendiği iddiası,
- Borcun ifa tarihinin ertelendiği iddiası,
- Borcun zamanaşımına uğradığı iddiası

Bu sebeplerden birinin varlığı halinde borçlu icra mahkemesinden icranın geri bırakılması talebinde bulunabilir. Borçlunun itirazda bulunmadığı veya itirazın icra mahkemesince reddedildiği durumlarda icra takibi kesinleşir. Alacaklı bunun üzerine borçluya ait mal varlıklarını icra yoluyla satışa çıkarabilir.

11-ÖDEME EMRİ NEDİR?

İlamsız icra takiplerinde, usulüne uygun olarak yapılmış bir takip talebi mevcutsa icra dairesi en geç 3 gün içerisinde borçluya borcunun olduğunu, borcunu ve masraflarını 7 gün içerisinde icra dairesine ödemesini yada bu süre içerisinde borca itiraz edebileceğini ödeme emriyle borçluya tebliğ eder. 

12-İCRA EMRİ NEDİR?

İlamsız icra takiplerindeki ödeme emrinin ilamlı icra takiplerindeki karşılığı icra emridir. İcra emrinde de ödeme emrinde yazılanların aynısı bulunur. İcra emri ile ödeme emri arasındaki fark ödeme emrine her şekilde itiraz edilebilirken icra emrine yalnızca kanunda sınırlı sayıda sayılan şekiller ileri sürülerek itiraz edilebilir.

13-EVİME ÖDEME EMRİ (TEBLİGAT) GELDİ, NE YAPMALIYIM?

Eğer evinize icra dairesinden bir ödeme emri geldiyse 7 gün içerisinde borcu icra dairesine ödemeniz ya da aynı süre içerisinde borca itiraz etmeniz gerekmektedir. İtiraz dilekçesinin içerisinde borca neden itiraz ettiğinizi detaylı bir şekilde açıklamalısınız.

14-BORÇLU OLMADIĞINI DÜŞÜNEN KİŞİ İCRA DAİRESİNDEN GÖNDERİLEN ÖDEME EMRİNİ ALDIĞINDA NE YAPMALIDIR?

Borçlu olmadığını düşünen kişi icra dairesinden gelen ödeme emrine karşı 7 gün içerisinde icra dairesine sözlü veya vereceği bir dilekçe ile itirazda bulunmalıdır.

15-ÖDEME EMRİNE İTİRAZ EDERSEM NE OLUR?

İlamsız icra takiplerinde gönderilen ödeme emrine itiraz edildiği takdirde icra takibi duracaktır. Bu kuralın istisnası kambiyo senetlerine özgü icra takibi yolunda geçerlidir. Kambiyo senetlerine özgü icra takibinde itiraz süresi 5 gün olup yapılan itiraz icra takibini satış aşamasına kadar durdurmayacaktır.

16-İCRA EMRİNE İTİRAZ EDERSEM NE OLUR?

İlamlı icra takiplerinde gönderilen icra emrine kural olarak itiraz edilemez. Ancak konun koyucu, ilamlı icrada bazı sebeplerin bulunması halinde borçlunun icra mahkemesinde icranın geri bırakılması talebinde bulunabileceğini düzenlemektedir. İcranın geri bırakılması talep edilebileceği sebepler "Borcun ödendiği iddiası, Borcun ertelendiği iddiası ve Borcun zamanaşımına uğradığı iddiasıdır."

17-ÖDEME EMRİNE İTİRAZ ETMEZSEN NE OLUR?

Ödeme emrine itiraz etmediğiniz takdirde alacaklının başlatmış olduğu icra takibi kesinleşir ve alacaklı alacağına kavuşmak adına üzerinizde bulunan mal varlıklarına haciz işlemi uygulayıp sattırabilir.

18-İCRA EMRİNE İTİRAZ ETMEZSEN NE OLUR?

İcra emrine itiraz edilmediği takdirde ödeme emrine benzer bir şekilde icra takibi kesinleşir ve alacaklı alacağına kavuşmak adına borçlunun üzerinde bulunan mal varlıklarına haciz işlemi uygulayıp sattırabilir.

19-İMZAYA İTİRAZ NASIL YAPILIR?

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda imzaya itiraz ödeme emrinin tarafınıza tebliğ olduğu tarihten itibaren 5 gün içerisinde takibin başlatıldığı icra dairesine yapılmalıdır. İmzaya itiraz dilekçesinde senetteki imzaya itiraz edildiği açık bir şekilde belirtilmelidir. Aksi halde yapılan itiraz imzaya değil borca itiraz olarak değerlendirilir.

20-BORCA KISMEN İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?

Borçlu, kısmen borca itiraz edebilir. Borçlunun kısmen borca itiraz ettiği durumlarda borcun kabul edildiği tutar bakımından icra takibi kesinleşirken , itiraz edilen kalan miktar için takip durur.

21-HACİZ NEDİR?

Haciz, icra takibini kesinleştiren alacaklının alacağına kavuşmak için borçlunun mallarına el konulması yada borçlunun mallarının kayıtlı olduğu sisteme satışa engel şerh konulması işlemidir.  

22-MAAŞIM HACZEDİLEBİLİR Mİ?

Maaş haczi kanunların izin verdiği ölçüde mümkündür. Emekli maaşına (nafaka borçları haricinde) haciz konulamaz.

23-MAAŞIMIN NE KADARI HACZEDİLEBİLİR?

Bu konuda İcra İflas Kanunu 83/1.maddesi "Maaşlar, tahsisat ve her nevi ücretler, intifa hakları ve hasılatı, ilama müstenit olmayan nafakalar, tekaüt maaşları, sigortalar veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar, borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir." şeklindedir. Aynı maddenin devamında haczolunacak miktarın ne kadar olduğu da düzenlenmiştir. Buna göre 89/2: " Ancak haczolunacak miktar bunların dörtte birinden az olamaz. Birden fazla haciz var ise sıraya konur. Sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haciz için kesintiye geçilemez." maddesi gereği maaşın dörtte birinden az olmamak üzere kesinti yapılır. 

Bununla birlikte (yalnızca işçileri kapsamak üzere) İş Kanunu 35.maddesi ise maaş haczinde yapılacak kesinti miktarının üst sınırını düzenlemiştir. "İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır." Bu durumda iki kanun maddesi birlikte değerlendirildiğinde işçilerin maaş haczi oranı 1/4'tür.

  Nafaka borcundan kaynaklı icra takiplerinde, maaşın 1/4' ünden fazlasına haciz konabilir. Ancak bu istisna aylık olarak ödenen nafaka borçlarına yönelik olup birikmiş nafaka alacakları sebebiyle işçinin ücretinin 1/4'ünden fazlası haczedilemez

24-EMEKLİ MAAŞI HACZEDİLEBİLİR Mİ?

Nafaka borçları, vergi borçları ve borçlunun rızası ile yapılan hacizler istisna olmak üzere emekli maaşının haczedilmesi kanuna aykırıdır.

25-EVİME HACİZ GELİR Mİ?

Borçlu bulunduğunuz kesinleşmiş bir icra dosyasının bulunması halinde, resmi ikametgah adresinize haciz gelmesi mümkündür.

26-BAŞKASININ BORCUNDAN DOLAYI EVİME HACİZ GELİR Mİ?

İcra borcundan kaynaklı yapılan haciz işleminde sadece borçluya ait olan mallar üzerine haciz koyulabilir. Borçlunun borcundan kaynaklı başkasına ait olan mallar üzerine haciz konulamaz. Borçlunun malı başkasının elinde bulunsa dahi haczedilebilir. Üçüncü kişi malın kendisinin olduğunu iddia ediyorsa istihkak iddiasında bulunmalıdır.

27-HACZEDİLEN EŞYALARIMI GERİ ALABİLİR MİYİM?

Borçlunun malları haczedilip yedieminin deposuna taşındıktan sonra borçlunun borcunu ödemek için yasal bir süresi vardır. Bu süre içinde borçlu borcunu ödediği takdirde haczedilen eşyalarını geri alabilir. Borçlunun yasal süresi içerisinde borcunu ödemediği durumlarda alacaklı borcu için malı sattırabilir.

28-HACİZ İŞLEMİNİ ŞİKAYET EDEBİLİR MİYİM?
İcra İflas Kanunu gereği icra müdürlüğünün yapmış olduğu hukuka aykırı tüm işlemler için 7 gün içinde icra mahkemesine şikayet yolu açıktır. Haciz işlemi de icra müdürlüğünün yapmış olduğu bir işlem olması sebebiyle icra mahkemesine şikayet yolu açıktır.

29-İCRA BORCUMU ÖDEMEZSEM HAPSE GİRER MİYİM?

İcra borcunuzu ödememenizden kaynaklı hakkınızda hapis veya tutuklama kararı verilemez. Anayasanın 38.maddesi gereği "Hiç kimse, yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz."

Ancak bu kuralın bazı istisnaları vardır. İcra İflas Kanununu 331-345.maddeleri arasında bu durumlar düzenlenmiştir. Bunların arasında borçlunun ödeme taahhüdünü ihlal etmesi nafaka borçlusunun nafaka borcunu ödememesi gibi durumlar örnek verilebilir.

31-İCRA BORCUM NEDEN ASIL BORCUMDAN ÇOK DAHA YÜKSEK GELDİ?

Vadesinde ödenmemiş bir borç icra takibine konu olduktan sonra bazı feriler ve icra masrafları ile artmaktadır. Bunların arasında;

Faiz: Vadesinde ödenmeyen borcun ödeme tarihine kadar üzerine faiz işleyecektir. Faiz oranı borcun kaynağının ticari iş olup olmamasına göre değişiklik gösterir.

Vekalet ücreti : İcra takibinde alacaklı tarafın işlerini yürüten bir avukat mevcutsa avukatın vekalet ücreti oranı da kanunlarda belirlendiği üzere dosya borcuna eklenir.

Masraf : Alacağı tahsil edebilmek adına icra dairesi tarafından borçlunun talebiyle yapılan işlemlerin bedeli de dosyaya borç olarak eklenmektedir. (Haciz masraflar,ulaşım masrafları, tebligat giderleri vs.)

Harçlar : İcra takibinin başlamasından itibaren devlet, icra takibinin sonuçlandığı kısımlara göre değişen harcını tahsil eder. Bu süreçte borçlu ödeme emri sonrasında borcunu öderse %4.55, haciz sonrasında borç ödenirse %9.10, satış sonrasında yapılan tahsilat için ise %11.38 oranında harç tahsil eder.

Tüm bunların dosya borcuna eklenmesiyle birlikte bazı durumlarda asıl borcun üzerinde miktarlarda ücret ödenmek zorunda kalınabilir.

32-ÖDEDİĞİM BORÇ İÇİN İCRA TAKİBİ BAŞLATILMIŞ, NE YAPMALIYIM?

Ödemiş olduğunuz bir borçtan kaynaklı tarafınıza icra takibi başlatılmış ise İlamsız ve ilamlı icra takiplerinde 7 gün içerisinde, kambiyo senetlerine özgü icra takiplerinde ise 5 gün içerisinde ilgili icra dairesine borcu ödediğinize dair itirazda bulunmalısınız.

Görüldüğü gibi İcra Hukuku çok detaylı ve kapsamlı bir konudur. Bu nedenle icra müdürlüklerinde veya icra mahkemelerinde işlem yaparken hak kaybı yaşamamak adına konunun uzmanı bir avukattan destek almak faydalı olacaktır. Bu amaçla konuyla ilgili detaylı bilgi almak için Kahramanmaraş'ta faaliyet gösteren Avukat Mustafa Serkan Uzun'a [email protected] adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.